- Szczegóły
Kościół i klasztor w Beszowej to jeden z najcenniejszych zabytków architektury XV wieku w południowej Polsce. Choć znacznie przekształcony i w dużej części zrujnowany, jest najlepiej zachowanym średniowiecznym klasztornym kompleksem paulińskim na ziemiach polskich. Jego ogromna bryła widoczna jest już z odległości kilku kilometrów.
Fundatorem budowli był Wojciech Jastrzębiec, pochodzący z Łubnic duchowny, który po Mikołaju Trąbie został drugim prymasem Polski. Rodzinne strony darzył Jastrzębiec wielkim sentymentem. Był właścicielem ogromnych dóbr w tej okolicy. W Rytwianach wybudował warowny zamek, a w 1407 r. rozpoczął budowę świątyni w Beszowej. W owym czasie sprawował już godność biskupa poznańskiego. W lutym 1421 r. Wojciech Jastrzębiec już jako biskup krakowski przekazał cały kompleks Paulinom, którzy pracowali w Beszowej aż do roku 1819, kiedy to decyzją władz zaborczych konwent został zlikwidowany.
Obecność Paulinów w tym miejscu zaowocowała wieloma cennymi inicjatywami społecznymi. Zakonnicy prowadzili przyklasztorny szpital, a także szkołę parafialną. Posiadali wspaniałą bibliotekę. To w Beszowej funkcjonował zakonny nowicjat dla całej Galicji. Przez pewien czas pracował tu o. Augustyn Kordecki, późniejszy przeor i bohaterski obrońca Jasnej Góry w czasie potopu szwedzkiego.
Kościół w Beszowej jest gotycką, trójnawową bazyliką, z krótkim prezbiterium zamkniętym ścianą prostą. Do południowej nawy przylega kwadratowa kaplica grobowa nakryta kopułą. Ściany zewnętrzne kościoła opięte są uskokowymi przyporami. Zachodnią elewację wieńczą gotyckie szczyty schodkowe, zaś nad prezbiterium góruje szczyt późnorenesansowy. Najciekawszym elementem architektury kościoła jest jego zachodni portal gotycki o schodkowym wykroju z laskowaniami. Wyposażenie wnętrza jest w całości barokowe. W prezbiterium znajduje się ołtarz z 1 poł. XVII w. z obrazem Wręczenie kluczy św. Piotrowi w polu głównym oraz rzeźbami świętych po bokach. Powyżej można podziwiać obrazy: Zwiastowanie NMP, w zwieńczeniu Ukrzyżowanie, a nad nim rzeźba św. Michała Archanioła. Wzdłuż obu ścian prezbiterium ustawione są XVIII-wieczne stalle z zapleckami ozdobionymi malowidłami świętych związanymi z zakonem paulinów. W nawach zobaczyć można kilka dalszych ołtarzy z XVII i XVIII w. oraz pochodzącą z tegoż czasu ambonę. Wspomniane już przęsło oratorium służy jako chór muzyczny, jego parapet zdobi płaskorzeźbiona scena Zesłania Ducha Św. z poł. XVII w. Prospekt organowy pochodzi z XVIII w. Najstarszy zabytkiem kościoła jest gotycka tablica erekcyjna z 1407 r., umieszczona nad wejściem do nieistniejącej już kaplicy św. Aniołów Stróżów. W kaplicy Jagniątkowskich pełniącej dziś rolę zakrystii zachowały się tablice epitafijne członków tej rodziny.
Przy kościele od południowego zachodu stoi okazała drewniana dzwonnica z XVIII w. Ma słupową konstrukcję, a nad jej pokrytymi deskowymi szalunkami ścianami nadwieszona jest izbica, zwieńczona bardzo stromym, gontowym dachem. Forma dzwonnicy ? niezwykle podobna do najbardziej znanej polskiej dzwonnicy z Bochni ? jest czystym naśladownictwem średniowiecznych wież obronnych.
Na miejscowym cmentarzu znajduje się godna uwagi zbiorowa mogiła powstańców styczniowych 72 żołnierzy poległych w czasie bitwy pod Komorowem w czerwcu 1863 roku. Oddziałami powstańczymi dowodzili generał Zygmunt Jordan i major Jan Popiel. Pomnik opatrzony słowami "Wolność - Równość - Niepodległość" ufundowała w 1976 roku parafia w Beszowej.
- Szczegóły
Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Zofiówce, wybudowany w latach 1939 - 1952
